پرهنگ

از بین رفتن حریم خصوصی
وقتی اینترنت موجب افزایش ارتباطات اجتماعی ما شده باشد و از جانب دیگر حریم خصوصی ما را کم کرده باشد، به معنی بیشتر دیده شدن ما خواهد بود. ما بیشتر دیده می‌شویم، یعنی هم مقدار بیشتری از ابعاد وجودی ما دیده می‌شود و هم تعداد افرادی که آن را می‌بینند بیشتر است.
در تعریف حیا گفته شده است که نوعی بازدارندگی است. همه ملکات اخلاقی با تکرار شدن، اوج می‌گیرند و هنگامی که به طور مداوم زیر پا گذاشته شوند، در وجود فرد می‌میرند. به همین سیاق، وقتی حریم فردی به طور مداوم و با دفعات زیاد نادیده گرفته شود، اندک اندک ذهن او حریم خود را در محدوده‌ای تعریف می‌کند که کمتر نادیده گرفته شود. به عبارت دیگر، حریم فرد کوچک می‌شود و محدوده کمتری پیدا می‌کند و نسبت به همین محدوده‌ی کوچک‌تر حیا می‌ورزد. این امر تا آنجا پیش می‌رود که مرزی برای حیا باقی نماند.

گذشته هایی که دیگر از بین نمی روند
فردی که بداند همه از خطای او آگاه هستند، به تدریج حیای در مقابل دیگران را از دست می‌دهد و در مقابل همگان دست به خطا می‌زند چرا که یکی از عوامل بی‌حیایی، بی‌آبرو شدن افراد است.
حافظه یک شبکه اجتماعی، اشتباهات و بی پروایی‌های ما در دوران نوجوانی و جوانی را به خاطر می‌سپارد و هنگامی که بزرگ شده‌ایم و می‌خواهیم از آن دوران فاصله بگیریم، به عنوان یک تهدید برای شخصیت ما عمل می‌کند.
اریک اشمیت رئیس هیئت مدیره گوگل نیز در جمله‌ای، همین مفهوم را بیان کرده است: «هر جوانی، زمانی که به سن میان‌سالی برسد، خودبه‌خود نیازمند تغییر نامش خواهد بود تا حماقت‌ها و لودگی‌هایی را که در شبکه‌های اجتماعی ذخیره شده‌اند، انکار کند.»

گفتگو با نامحرم، بدون فشار روانی و محیطی
در گفتگوهای اینترنتی، تمام هیبت مخاطب به چند خط نوشته و یک عکس  کاهش می‌یابد. هیبت یک نامحرم که در زندگی حقیقی تلاش کرده‌ایم حریم آن را حفظ کنیم، در فضای مجازی دیده نمی‌شود. چه بسا در مراودات اول متوجه نشویم که فرد مقابل جنسیتی متفاوت با ما دارد و پس از مدتی این تفاوت آشکار شود. به هر حال، جنس مخالفِ مجازی، چند خط نوشته است که به راحتی می‌توان از حریمش گذر کرد. به عبارت دیگر، اینترنت هیبت جنس مخالف را کمرنگ می‌کند بدون آنکه شهوت را کم کرده باشد!
به این مطلب، هواهای نفسانی را اضافه کنید تا دلیل گسترش گفتگوی بی‌پروا با نامحرم در فضای مجازی را دریابید.


افزایش خلوت با نامحرمان
خلوت به معنی حضور در یک فضا بدون وجود شخص سوم است. ایجاد چنین حالتی در فضای مجازی، با هر گفتگوی اینترنتی با نامحرم پدیدار می‌شود. چنین خلوت‌هایی به تدریج قبح گفتگو و خلوت حقیقی را نیز خواهد شکست.
اینترنت با ایجاد خلوت‌های فراوان بین محرم و نامحرم، زمینه را برای از بین رفتن حیا در جامعه فراهم می‌کند.

افزایش لغزش‌ها
بر اساس آمارها، بیش از یک سوم سایت‌های موجود در اینترنت را پایگاه‌های پورنو و مستهجن تشکیل می‌دهد. در بین سایر پایگاه‌های اینترنتی نیز، برخورد کاربران به تصاویری که مخالف حیا و عفت باشند امری عادی و روزمره محسوب می‌شود. فعالیت در اینترنت، قدم زدن در چنین راهی است. به قول سعدی:
اینترنت، تراکم لغزش‌گاه‌هاست و معمولاً در محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرد که احتمال لغزش را افزایش می‌دهد. بنابراین کار با اینترنت، تراکم لغزش‌هاست.
وقتی بخشی از جامعه به تناوب و در خلوت‌های خویش حدود حیا را درنوردیدند و آن را زیر پا گذاشتند، به تدریج در فضای عمومی نیز به لوازم حیا پایبند نخواهند بود. گسترش لغزش‌گاه‌ها در جامعه، بی‌تردید به گسترش لغزش‌ها منجر خواهد شد. و بر همین سیاق است که گسترش اینترنت به عنوان یک لغزش‌گاه عمومی و دور از چشم دیگران، به گسترش بی‌حیایی کمک شایانی کرده است.

گام به گام با شیطان
در بسیاری از پایگاه‌های اینترنتی، تصاویری وجود دارد که تنها اندکی از مرز حیا فاصله گرفته‌اند. دیدن این عکس‌ها ممکن است برای یک تازه‌کار! سخت باشد اما پس از آن که مدتی چنین تصاویری در مقابل چشم او بود، مخالف حیا قلمداد نمی‌شوند. برای این افراد مرز حیا جابه‌جا شده است. این جابه‌جایی به تدریج پیش می‌رود تا آن که چیزی از محدوده‌ی حیا باقی نمی‌ماند.

از لایک تا خودنمایی
بسیاری از افرادی که برای جمع‌آوری لایک خود را به آب و آتش می‌زنند، به انتشار مطالب خلاف حیا و عفت رو خواهند آورد. وقتی این موضوع با تغییرات گام به گام مرز حیا (که در بند قبل توضیح داده شد) در کنار هم قرار بگیرند، مشخص می‌شود که انتشار این مطالب نیز به تدریج بدتر می‌شود تا آن جا که به طور واضح از حیا فاصله می‌گیرد.
این موضوع البته با اخلاق تبرج و خودنمایی در هم می‌آمیزد و شرایط را برای کاهش حیا بیشتر فراهم می‌کند. دریافت لایک بیشتر، کاملاً هم‌سو با میل آدمی به خودنمایی است. از نظر اخلاقی چنان‌چه فردی خودنمایی خویش را مهار نکند و دائم به آن دامن بزند، کم‌حیاتر خواهد شد. اینترنت علاوه بر آن که فضای خودنمایی را فراهم می‌کند، میل به خودنمایی را نیز گسترش می‌دهد. دیدن خودنمایی دیگران، مشاهده‌ی تمجید بازدیدکنندگان از خودنمایی‌های افراد دیگر و... باعث تحریک حس خودنمایی کاربر خواهد بود.

میل به هم رنگی با جماعت
ترسی که بعضی کاربران از برچسب «دگم» و «امل» در دل دارند آنها را از هر کاری که احتمالاً موجب گرفتن این برچسب شود برحذر می‌دارد. آنها تلاش می‌کنند یک شخصیت مدرن و امروزی از خود نشان دهند و هر چیزی را که در نظر دیگر کاربران آنها را از این شخصیت دور می‌کند ترک می‌کنند. این مسائل اندک اندک آنها را از مرزهای حیا دور می‌کند و به کارهایی می‌کشاند که شاید روز اول هرگز آن را انجام نمی‌دادند.


قرار گرفتن در معرض فرهنگ‌های گوناگون
وقتی کاربر اینترنتی، مخاطب فرهنگ‌های گوناگون می‌شود، به تدریج نوعی تساهل و تسامح در وی پدید می‌آورد. او اگر فرهنگ بیگانه را برتر نداند، دستِ‌کم فروتر از فرهنگ خویش نمی‌شمارد. همین ارزش‌گذاری، او را در رعایت ممنوعات فرهنگ خودش ضعیف می‌کند و درنوردیدن مرز این ممنوع‌ها، موجب کاهش حیای فرد می‌شود.

افزایش شبهات پیرامون دین و حیا
شبهات گوناگونی که در مورد اصل دین، ضرورت رعایت احکام اخلاقی، حجاب و عفاف و... در اینترنت منتشر می‌شود، به تدریج کاربران را در اصول خود متزلزل می‌کند. این تزلزل وقتی با راه‌های پیش گفته همراه می‌شود به آسانی موجب تخریب بنیان اخلاقی کاربر می‌گردد.